Cho trẻ học ngoại ngữ từ nhỏ là một trong những cách hiệu quả nhất để nuôi dưỡng trí tuệ. Với sự phát triển của xã hội hiện đại, việc học thêm một ngôn ngữ được xem như yêu cầu bắt buộc. Phạm vi khám phá không thể bị giới hạn chỉ vì ta không biết ngôn ngữ của nơi mình đến. Vì thế, dạy trẻ song ngữ chính là phương pháp được nhiều phụ huynh lựa chọn. Biết thêm một ngôn ngữ, đồng nghĩa với việc con tự do hơn trên hành trình khám phá của mình.
1. Song ngữ là gì?
Nói một cách đơn giản, song ngữ có nghĩa là sử dụng hai ngôn ngữ một cách chuyên nghiệp. Việc chuyển đổi giữa hai ngôn ngữ khi đó sẽ không phải là vấn đề lớn. Nếu “đơn ngữ”, bạn chỉ cần sử dụng một ngôn ngữ để giao tiếp với mọi người. Và ‘đa ngôn ngữ’ có nghĩa là bạn có thể sử dụng nhiều hơn hai ngôn ngữ một cách thoải mái.
Một nghiên cứu cho thấy, có đến 50% dân số thế giới là người song ngữ. Vì thế, giáo dục song ngữ không phải là một thực trạng quá mới. Đa phần, năng lực song ngữ được hình thành do giao thoa văn hóa. Kể cả người dân tại các nước nói tiếng Anh (ngôn ngữ toàn cầu), họ vẫn trau dồi thêm nhiều ngôn ngữ khác.
Vì vậy, dù thông thạo hay chỉ mới bắt đầu học ngôn ngữ thứ hai, việc học song ngữ (hoặc đa ngôn ngữ) sẽ mở ra một thế giới mới. Những cơ hội hoàn toàn mới sẽ giúp chúng ta kết nối được nhiều hơn với thế giới ngoài kia.
2. Những lợi ích lớn từ việc dạy trẻ song ngữ
Rất nhiều người trên khắp thế giới đang sử dụng hai hoặc nhiều ngôn ngữ trong cuộc sống hàng ngày. Đó là lý do tại sao lợi ích của song ngữ trở nên thuyết phục. Bố mẹ hãy bắt đầu khuyến khích con học một ngôn ngữ khác. Điều đó sẽ giúp con trẻ hòa nhập tốt hơn trong cộng đồng toàn cầu và nổi bật trong thị trường việc làm ngày càng cạnh tranh hơn. Hãy cùng điểm qua một số lợi ích của việc dạy trẻ song ngữ nhé!
2.1. Cải thiện chức năng nhận thức
Song ngữ thực sự có thể làm cho bộ não hoạt động tốt hơn. Trẻ song ngữ có thể dễ dàng chuyển đổi giữa các ngôn ngữ. Điều này giúp trẻ song ngữ giải quyết vấn đề nhanh hơn so với những trẻ đơn ngữ.
Ngoài ra, trẻ có thể suy nghĩ giải pháp vấn đề bằng cả hai ngôn ngữ để phát triển các đề xuất sáng tạo. Trẻ em song ngữ cũng có khả năng nhận biết những thay đổi thị giác xung quanh tốt hơn. Từ đó hình thành khả năng tập trung vào những thứ khác nhau cùng một lúc.
Hiện nay có rất nhiều bằng chứng cho thấy trẻ em nói hai ngôn ngữ sẽ thông minh hơn. Trẻ còn phát triển những kỹ năng nhận thức không liên qua đến ngôn ngữ. Trẻ song ngữ được chứng minh có khả năng chống lại chứng Alzheimer cũng như các triệu chứng liên quan đến tuổi tác khác.
2.2. Nâng cao kết quả học tập
Trẻ song ngữ sẽ có xu hướng năng nổ hơn, và nhanh nhẹn hơn ở trường. Một nghiên cứu tại Đại học York – Canada cho thấy họ rất giỏi xử lý ngôn ngữ và loại bỏ những thông tin không hữu ích. Đây là một khả năng mà song ngữ mang lại. Việc này giúp trẻ dễ dàng tự tìm ra phương pháp học hiệu quả và ít tốn kém thời gian.
2.3. Cải thiện kỹ năng xã hội và cảm xúc
Nói một ngôn ngữ thứ hai giúp trẻ dễ dàng kết bạn mới bên ngoài cộng đồng ngôn ngữ của mình. Nó giúp trẻ hòa nhập với các nhóm khác nhau. Trẻ sử dụng cả hai ngôn ngữ để kết nối với những người bạn ở mức độ cảm xúc. Điều này tự động cải thiện các kỹ năng xã hội của trẻ và giúp trẻ tự tin tham gia vào các tình huống xã hội một cách dễ dàng.
Trẻ em trong môi trường quốc tế không gặp cản trở ngôn ngữ sẽ thích nghi với các tình huống mới dễ dàng hơn và hướng ngoại hơn.
2.4. Tạo điều kiện cho sự thành công trong nghề nghiệp
Tiếng Anh là ngôn ngữ thống trị trong nhiều lĩnh vực như giao thương, công nghệ thông tin, hàng không và internet. Việc sử dụng tiếng Anh thông thạo có thể thúc đẩy thành công nghề nghiệp của trẻ sau này. Có lẽ còn khá sớm để đề cập đến nghề nghiệp. Tuy nhiên mọi sự chuẩn bị từ sớm đầu giúp bé giảm bớt áp lực trong tương lai. Tiếng Anh giúp chúng ta giao tiếp với khách hàng và đồng nghiệp dễ dàng. Con bạn cũng sẽ bày tỏ ý kiến cá nhân với cấp trên một cách mạch lạc. Thêm vào đó, rất nhiều công ty ngày nay ưa chuộng nhân viên nói được nhiều hơn một ngôn ngữ.
2.5. Nâng cao nhận thức về các nền văn hóa
Khi trẻ học một ngôn ngữ mới, chúng tiếp thu rất nhiều thông tin về nền văn hóa của ngôn ngữ đó. Những thông tin trẻ có được thông qua sách, phim, âm nhạc, ẩm thực và thậm chí cả sự hài hước. Điều này giúp họ phát triển sự đánh giá sâu sắc hơn về các lối sống khác. Từ đó, giúp kết nối với mọi người từ mọi hoàn cảnh xuất thân khác nhau dễ dàng hơn.
2.6. Tạo bước đà cho giáo dục đa ngôn ngữ
Khi trẻ đã thành thạo hai ngôn ngữ, việc học ngôn ngữ thứ ba hoặc thứ tư sẽ trở nên dễ dàng hơn. Nghiên cứu cho thấy rằng trẻ song ngôn ngữ học ngôn ngữ mới nhanh hơn trẻ đơn ngữ. Vì trẻ sẽ áp dụng chu trình tiếp thu đã được hình thành từ trước. Trẻ nắm bắt nhanh quy tắc ngôn ngữ nên học được nhiều ngôn ngữ hơn sau này.
3. Các phương pháp dạy trẻ song ngữ đạt hiệu quả cao
3.1. Mỗi người một ngôn ngữ (One person one language – OPOL)
“Mỗi người một ngôn ngữ” là phương pháp mỗi phụ huynh chọn 1 ngôn ngữ khác nhau để giao tiếp với trẻ. Có nghĩa là mẹ nói tiếng Việt Nam với con trong khi bố giao tiếp với con bằng tiếng Anh.
Phương pháp này cũng hiệu quả khi hai ngôn ngữ của bố mẹ không phải là ngôn ngữ quốc tế. Phương pháp này vẫn phát huy hiệu quả khi một trong hai ngôn ngữ không phải là tiếng Anh. Đa phần trẻ em Việt Nam sẽ được học tiếng Anh ở trường. Vì thế, điều này giúp bé có thể tiếp xúc đồng thời 3 ngôn ngữ. Và tiếng Anh chính là ngôn ngữ thứ 3.
Dạy trẻ song ngữ phương pháp OPOL
Đây thường được coi là phương pháp tốt nhất để dạy trẻ song ngôn ngữ. Vì nhiều bố mẹ tin rằng phương pháp này ít tạo ra sự rối loạn cho trẻ. Và phương pháp này cũng đảm bảo trẻ được tiếp xúc thường xuyên với cả hai ngôn ngữ.
Phương pháp này đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn của các bậc cha mẹ.
3.2. Ngôn ngữ gia đình (Minority Language at Home – MLaH)
Nhiều trường hợp trẻ có thể nói ngôn ngữ quốc tế mà không thông thạo ngôn ngữ mẹ đẻ. Hiện tượng này xuất hiện rất nhiều ở những gia đình sinh sống và làm việc ở nước ngoài. Khi rơi vào trường hợp này, nhiều gia đình áp dụng phương pháp “Ngôn ngữ gia đình”. Nói cách khác, khi giao tiếp với gia đình, trẻ chỉ được phép nói ngôn ngữ mẹ đẻ. Ví dụ, cả gia đình đều nói tiếng Việt ở nhà khi sống ở Mỹ (nơi trẻ em sẽ dùng tiếng Anh để học tập, giao tiếp).
Dạy trẻ song ngữ phương pháp MLaH
Bố mẹ cũng có thể áp dụng phương pháp này cho trường hợp ngược lại. Cả gia đình đều nói tiếng Nhật khi cả nhà sinh sống tại Việt Nam (nơi trẻ em sẽ dùng tiếng Việt để học tập, giao tiếp).
3.3. Thời gian và địa điểm (Time and Place – T&L)
Phương pháp Thời gian và địa điểm được sử dụng phổ biến ở các trường song ngữ. Vào buổi sáng, mọi người nói một ngôn ngữ và vào buổi chiều mọi người nói một ngôn ngữ khác. Hoặc có thể phân chia theo ngày. Thứ 3 và Thứ 5 dành cho ngoại ngữ – Thứ 2, Thứ 4 và Thứ 6 dành cho ngôn ngữ địa phương.
Dạy trẻ song ngữ phương pháp T&P
Các gia đình có thể sử dụng cách tiếp cận này trong gia đình. Nếu bé hiện đang học tại trường song ngữ, có thể thực hành theo lịch ngôn ngữ sẵn có của con.
3.4. Ngôn ngữ hỗn hợp (Multiple Language Policy – MLP)
Với phương pháp này, bố mẹ có thể giao tiếp với con bằng những ngôn ngữ khác nhau tùy vào tình hướng. Ví dụ:
– Nói tiếng Anh khi dạy bé học – nói tiếng Việt trong sinh hoạt hằng ngày.
– Nói tiếng Việt khi giao tiếp với trẻ khi có người khác – nói tiếng Anh khi giao tiếp riêng với trẻ.
>> Máy tô màu học tiếng Anh cho bé
Cùng lắng nghe mẹ Quỳnh Anh chia sẻ phương pháp giáo dục con – bé Minhee để bé có thể nói 3 ngôn ngữ khi chỉ mới 3 tuổi
Mẹ Quỳnh Anh chia sẻ về phương pháp dạy con đa ngôn ngữ
Bí quyết: Để bé có thể thông thạo một ngoại ngữ, bố mẹ cần tạo cho bé thật nhiều cơ hội tiếp xúc với ngôn ngữ đó. Trí não được “tắm ngôn ngữ” sẽ giúp bé có những phản xạ nhạy bén trong giao tiếp và sử dụng ngôn ngữ chuyên nghiệp như thể đó là ngôn ngữ thứ nhất. Để tối ưu hóa hiệu quả giáo dục song ngữ, những hoạt động phi ngôn ngữ trong môi trường ngoại ngữ sẽ hỗ trợ rất nhiều. Ví dụ:
– Học từ vựng với máy tô màu có chức năng tiếng Anh
– Kể chuyện tiếng anh bằng sách vải hình ảnh
